Türkmenistan Cumhurbaşkanı Serdar Berdimuhamedov’un Türkiye ziyareti
kapsamında, ağırlıklı olarak iki ülkenin ilgili birimleri arasındaki işbirliğinin
dikkate alındığı 13 belge imzalandı.
Ancak 25-26 Ekim’deki ziyaretin gündemine hakim olması beklenen enerji
konuları, yani somut adımlar veya Türkmen gazının Türkiye üzerinden batıya
akmasına yönelik bir yol haritası hakkında hiçbir şey söylenmedi. Enerji
uzmanları, Türkmen tarafının bu alandaki açıklamalarına rağmen pratik
adımlar atmadığını söylüyor.
Rusya’nın geçen yıl Ukrayna’yı haksız işgalinin ardından Avrupa Birliği,
Moskova’ya uygulanan ekonomik yaptırımlar nedeniyle enerji ithalatını
çeşitlendirme çabalarına başladı. Bunun ardından 2022 yılında Ankara, son
yirmi yılda ilk kez Türkmen gazını Azerbaycan üzerinden satın almayı
düşündüğünü duyurdu.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 26 Ekim’de Ankara’da Türkmen ve
Türk cumhurbaşkanlarının katılımıyla düzenlenen basın toplantısında,
Türkmenistan’ın zengin enerji rezervlerine vurgu yaparak, “mevcut koşullar
altında” Türkmen gazının Türkiye’ye ve onun aracılığıyla uluslararası
pazarlara ihracatının mümkün olduğunu vurguladı. “Özel bir stratejik öneme
sahiptir.” dedi.
Gerekirse Türkmenistan’la ikili, Azerbaycan’ın da katılımıyla üçlü işbirliği
yapılmasının önemli olduğunu söyledi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, bu işbirliği
sonucunda enerji güvenliğine ortak katkı sağlamayı amaçladıklarını da
kaydetti.
“Görüşmemizde Hazar Denizi’ndeki Batı-Doğu Koridorunun iyileştirilmesine
ilişkin görüşlerimizi paylaştık. Erdoğan, “Türkmenistan ile Türkiye’nin birçok
konuda benzer görüşlere sahip olduğunu gördük.” dedi.
Ancak projeye ilişkin belirli kararlardan veya olası bir yol haritasından
bahsedilmedi. Berdimuhamed ayrıca sadece Türkmen enerji kaynaklarının
Hazar Denizi üzerinden Türkiye’ye gönderilmesi konusunun görüşüldüğünü
söylemekle yetindi.
Türkmenistan, onlarca yıldır konuşulan Trans-Hazar projesiyle Azerbaycan
üzerinden Türkiye ve ötesindeki Avrupa ülkelerine yılda 30 milyar metreküp
doğal gaz ihraç etmek istediğini iddia ediyor.
Ancak enerji uzmanları, bunun mevcut gaz boru hattı altyapılarıyla mümkün
olmadığını, Azerbaycan’dan Avrupa’ya büyük miktarda Türkmen gazının
gönderilmesi için yeni gaz boru hatlarına ihtiyaç duyulduğunu belirtiyor.
İngiltere merkezli enerji güvenliği araştırma kuruluşu Methinks’in uzmanı
John Roberts, Azatlyk ile 26 Ekim’de yaptığı röportajda, Aşkabat’ın projeyle
ilgili yalnızca genel kelimelerle sınırlı olduğunu ancak aynı zamanda önemli de
olmadığını söyledi. Projenin pratik uygulaması konusunda herhangi bir tarafla
görüştüğünü söyledi.
Sonuçta bu projenin bir parçası olması gereken Azerbaycan Cumhurbaşkanı
İlham Aliyev de milyarlarca dolara mal olacağı tahmin edilen bu projenin mali
konusuna vurgu yapıyor. Temmuz ayında yaptığı bir konuşmada projenin
finansman kaynakları bilinmeden uygulanmasını sorguladı.
Berdimuhamedov’un ziyaretinin sonuçları üzerine düzenlenen basın
toplantısında Erdoğan, Türkmenistan’ı özellikle Türk Devletleri Teşkilatı’nın
tam üyesi olarak görmek istediğini “bir kez daha” yineledi.
Hatırlatmak gerekirse, tarafsızlık statüsü nedeniyle uluslararası kuruluşlara
üyelik dışında tutulan Türkmenistan, Kasım 2021’de Türkiye’nin
himayesindeki bu örgütün gözlemci üyesi olarak kabul edildi.
Şu anda Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Türkiye bu
örgütün tam üyesi, Türkmenistan ve Macaristan ise gözlemci üyedir. 2009
yılında Türk Konseyi adıyla kurulan örgüt, Türk dili konuşan ülkeler arasında
ticari, ekonomik, kültürel ve insani alanlarda yakın işbirliğinin sağlanması için
çabalıyor.
26 Ekim’deki basın toplantısının ardından Erdoğan, Türkmen mevkidaşına
Kangal köpeği, Berdimuhamedov ise Alabai yavrusu hediye etti.
Türkmenistan Cumhurbaşkanı sevgili kardeşim Serdar Berdimuhammedov
ve heyetini Ankara’da ağırlamaktan mutluluk duydum.Ortak tarih, dil, din ve
kültüre dayalı ilişkilerimiz, karşılıklı saygı, işbirliği ve ortak çıkarlar temelinde
her geçen gün gelişiyor. 🇹🇷🇹🇲…
Resmi verilere göre Türkmenistan ile Türkiye arasındaki ticaret cirosu 2022
yılında 2,06 milyar dolara ulaştı. Bu yılın dokuz aylık sonuçlarına göre Türk
yetkililer bu rakamın 2,1 milyar dolara eşit olduğunu söylüyor.
Aşkabat Haber:Murat Karaca